پروتز دندان یا دندان مصنوعی یک جایگزین متحرک برای دندان‌های ازدست‌رفته و بافت‌های اطراف است. دو نوع پروتز دندان در دسترس است. پروتزها دو نوع هستند: کامل و جزئی. پروتزهای کامل زمانی استفاده می‌شوند که تمام دندان‌ها از بین رفته باشند، درحالی‌که پروتز جزئی زمانی استفاده می‌شوند که تعدادی از دندان‌های طبیعی باقی بمانند.
دندان مصنوعی کامل
پروتزهای کامل می‌توانند “معمولی” یا “فوری” باشند. یک پروتز معمولی که پس از برداشتن دندان‌ها و شروع به ترمیم بافت لثه ساخته می‌شود، حدود 8 تا 12 هفته پس از برداشتن دندان‌ها برای قراردادن در دهان آماده است.
بر خلاف دندان‌مصنوعی‌های معمولی، پروتزهای فوری از قبل ساخته می‌شوند و به‌محض برداشتن دندان‌ها می‌توان آنها را در جای خود قرارداد. در نتیجه، بیمار مجبور نیست در طول دوره بهبودی بدون دندان باشد. بااین‌حال، استخوان‌ها و لثه‌ها باگذشت زمان، به‌ویژه در دوره بهبودی پس از برداشتن دندان، کوچک می‌شوند؛ بنابراین یک نقطه‌ضعف پروتزهای فوری در مقایسه با پروتزهای معمولی این است که نیاز به تنظیمات بیشتری دارند تا به‌درستی در طول فرایند بهبودی قرار گیرند و به‌طورکلی باید تنها به‌عنوان یک راه‌حل موقت در نظر گرفته شود تا زمانی که دندان مصنوعی معمولی ساخته شود.
دندان مصنوعی جزئی (پروتز پارسیل)
پروتز جزئی متحرک یا بریج معمولاً از دندان‌های جایگزین متصل به پایه پلاستیکی صورتی یا لثه‌ای تشکیل می‌شود که گاهی اوقات توسط چارچوب فلزی به هم متصل می‌شود که پروتز را در دهان نگه می‌دارد. دندان مصنوعی جزئی زمانی استفاده می‌شود که یک یا چند دندان طبیعی در فک بالا یا پایین باقی بماند. یک بریج ثابت با قراردادن تاج روی دندان‌های دو طرف فضا و چسباندن دندان‌های مصنوعی به آنها، جایگزین یک یا چند دندان می‌شود. این “پل” سپس در جای خود سیمان می‌شود. پروتز جزئی نه‌تنها فضاهای ایجاد شده توسط دندان‌های ازدست‌رفته را پر می‌کند، بلکه از تغییر موقعیت دندان‌های دیگر نیز جلوگیری می‌کند. پروتز جزئی دقیق قابل جابه‌جایی است و به‌جای گیره‌هایی که به تاج‌های مجاور متصل می‌شوند، دارای ضمائم داخلی است. این دستگاه ظاهر طبیعی تری دارد.
دندان مصنوعی موقت
پروتزهای موقت که به آن دندان مصنوعی فوری نیز می‌گویند، پروتزهایی هستند که می‌توانند بلافاصله پس از برداشتن دندان‌ها نصب شوند. آنها گزینه‌ای هستند که به شما کمک می‌کنند تا زمانی که منتظر نصب پروتز دائمی جدید خود هستید استفاده کنید. شما می‌توانید به خوردن غذاهایی که دوست دارید بازگردید، بدون اینکه فشار زیادی بر دندان‌های طبیعی باقی‌مانده خود وارد کنید. با کاهش فشار روی دندان‌های طبیعی باقی‌مانده هنگام غذا خوردن، پروتزهای موقت به دهان شما اجازه می‌دهند بدون نیاز به ایجاد تغییر عمده در سبک زندگی‌تان، بهبود پیدا کنند.
دندان مصنوعی انعطاف‌پذیر
پروتزهای انعطاف‌پذیر نوعی پروتز کامل هستند، اما از مواد متفاوتی از پروتزهای پارسیل معمولی ساخته می‌شوند. بیشتر پروتزهای انعطاف‌پذیر در مقایسه با اکریلیک ضخیم‌تر و سفت‌تر که در پروتزهای کامل استفاده می‌شود از یک ترموپلاستیک نازک مانند نایلون ساخته شده‌اند. بیشتر پروتزهای کامل معمولاً با قطعات فلزی ساخته می‌شوند که گاهی اوقات می‌توانند دیده شوند اما در پروتزهای انعطاف‌پذیر از هیچ قسمت فلزی استفاده نمی‌کنند، بنابراین طبیعی تر به نظر می‌رسند.
آیا جایگزینی برای دندان مصنوعی یا پروتز دندان وجود دارد؟
بله می‌توان از ایمپلنت‌های دندانی استفاده کرد و نیاز به دندان مصنوعی را از بین برد. هزینه آن معمولاً بیشتر است، اما ایمپلنت‌ها و بریج‌ها بیشتر شبیه دندان‌های واقعی هستند. ایمپلنت‌های دندانی در حال تبدیل‌شدن به جایگزینی برای دندان مصنوعی هستند.
همچنین ممکن است از ایمپلنت‌های دندانی برای حمایت از دندان مصنوعی استفاده شود که ثبات بیشتری را ارائه می‌دهد.
پروتزهای مصنوعی چگونه ساخته می‌شوند؟
روند توسعه پروتز چند هفته و چندین جلسه طول می‌کشد. هنگامی که دندانپزشک یا متخصص پروتز شما (دندانپزشکی که در ترمیم و جایگزینی دندان‌ها تخصص دارد) تشخیص داد که چه نوع دستگاهی برای شما مناسب است، مراحل کلی عبارت‌اند از:
یک سری برداشت از فک بیمار ایجاد و اندازه‌گیری می‌شود که فک‌های بیمار چگونه با یکدیگر ارتباط دارند و چقدر فاصله بین آنها وجود دارد.
مدل‌ها، فرم‌های مومی و/یا الگوهای پلاستیکی را در شکل و موقعیت دقیق دندان مصنوعی ایجاد می‌شود که روی بیمار چندین بار این مدل را امتحان خواهید شد و پروتز از نظر رنگ، شکل و تناسب قبل از ریخته‌گری دندان مصنوعی نهایی ارزیابی می‌شود.
پروتز نهایی را چسبانده می‌شود
در صورت لزوم تنظیمات انجام خواهد شد
پروتزهای جدید چه حسی دارند؟
پروتزهای جدید ممکن است برای چند هفته کمی عجیب‌وغریب یا شل به نظر برسند تا زمانی که ماهیچه‌های گونه و زبان یاد بگیرند که آنها را در جای خود نگه دارند و بیمار با گذاشتن و برداشتن آنها راحت می‌شود. همچنین، هنگام شروع استفاده از دندان مصنوعی، تحریک یا درد جزئی و افزایش جریان بزاق غیرعادی نیست، اما با تنظیم دهان، این مشکلات کاهش خواهند یافت.
آیا دندان مصنوعی تغییر زیادی در ظاهر فرد ایجاد می‌کند؟
پروتزها به‌گونه‌ای ساخته می‌شوند که شباهت زیادی به دندان‌های طبیعی شما داشته باشند، بنابراین باید فقط یک تغییر کوچک قابل‌توجه در ظاهر ایجاد شود. در واقع، دندان مصنوعی حتی ممکن است لبخند شما را بهبود بخشد و ظاهر صورت شما را بهتر کند.
آیا غذا خوردن با دندان مصنوعی دشوار خواهد بود؟
غذا خوردن با دندان مصنوعی جدید کمی نیاز به تمرین دارد و ممکن است برای برخی از استفاده‌کنندگان برای چند هفته ناراحت‌کننده باشد. برای عادت کردن به دندان مصنوعی جدید، از غذاهای نرم شروع کنید
غذاها را به قطعات کوچک قسمت کنید با استفاده از هر دو طرف دهان به‌آرامی بجوید. همان‌طور که به دندان مصنوعی جدید عادت می‌کنید، تا زمانی که به یک رژیم غذایی عادی برگردید، غذاهای دیگر اضافه کنید. با غذاهای گرم یا سفت و استخوان‌ها یا پوسته‌های تیز احتیاط کنید و از غذاهای بسیار چسبنده یا سفت خودداری کنید. هنگام استفاده از دندان مصنوعی نیز باید از جویدن آدامس خودداری کنید. همچنین هنگام استفاده از دندان مصنوعی از خلال دندان استفاده نکنید.
آیا دندان مصنوعی نحوه صحبت‌کردن فرد را تغییر می‌دهد؟
پس از گذاشتن دندان مصنوعی، ممکن است در تلفظ برخی کلمات مشکل داشته باشید. اگر چنین است، با گفتن کلمات دشوار با صدای بلند تمرین کنید. با تمرین و به‌مرورزمان به درست صحبت‌کردن با دندان مصنوعی عادت خواهید کرد.
اگر هنگام صحبت‌کردن، دندان مصنوعی «کلیک» کرد، با دندانپزشک خود تماس بگیرید. پروتزهای مصنوعی ممکن است گاهی هنگام خنده، سرفه یا لبخند لیز بخورند. دندان‌های مصنوعی را با گازگرفتن و قورت دادن به‌آرامی در جای خود قرار دهید. اگر مشکل صحبت‌کردن ادامه داشت، با دندانپزشک یا متخصص پروتز خود مشورت کنید.
آیا دندان مصنوعی 24 ساعته استفاده می‌شود؟
دندانپزشک یا متخصص پروتز به شما می‌گوید که چه مدت از دندان مصنوعی استفاده کنید و چه زمانی آنها را بردارید. در طی چند روز اول پس از دریافت دندان مصنوعی، ممکن است از شما خواسته شود که آن را همیشه، از جمله در هنگام خواب، بگذارید.
اگرچه این ممکن است به طور موقت ناراحت‌کننده باشد، اما سریع‌ترین راه برای شناسایی نواحی روی دندان مصنوعی است که ممکن است نیاز به تنظیم داشته باشند. پس از انجام تنظیمات، باید قبل از رفتن به رختخواب، دندان مصنوعی را خارج کنید. این به بافت‌های لثه اجازه استراحت می‌دهد و به تحریک و پاک‌سازی طبیعی زبان و بزاق اجازه می‌دهد.
آیا باید از چسب دندان مصنوعی استفاده کنم؟
چسب دندان مصنوعی ممکن است تحت شرایط زیر در نظر گرفته شود:
برای افزایش رضایت از پروتز مصنوعی که باعث افزایش ماندگاری، ثبات، نیروی گازگرفتن و احساس امنیت فرد می‌شوند.
برای کمک به افراد مبتلا به بیماری خشکی دهان که چسبندگی دندان مصنوعی را کاهش می‌دهد، مانند افرادی که داروهای سرماخوردگی مصرف می‌کنند، افراد دارای ناتوانی‌های عصبی از جمله سکته مغزی و افراد مسن.
برای ایجاد ثبات و امنیت بیشتر برای کسانی که خواسته‌های غیرعادی روی عضلات صورت دارند، مانند سخنرانان عمومی یا نوازندگان.
چه زمانی نباید چسب‌های دندان مصنوعی را در نظر گرفت؟
شرایطی وجود دارد که نباید از چسب‌های دندان مصنوعی استفاده کرد. آن موارد عبارت‌اند از:
- هنگامی که از آن به‌عنوان یک “تثبیت” برای دندان‌های مصنوعی نامناسب یا بدساخت استفاده می‌شود. اگر دندان مصنوعی شروع به لق شدن کرد، باعث ناراحتی یا ایجاد زخم شد، دراسرع‌وقت با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
- زمانی که دندانپزشک برای مدت طولانی پروتزهای مصنوعی را ارزیابی نکرده باشد. پروتزها روی بافت لثه و استخوان فک قرار می‌گیرند که به ترتیب باگذشت زمان کوچک شده و خراب می‌شوند؛ بنابراین، مشکل واقعی ممکن است نیاز به تنظیم دندان مصنوعی یا دندان مصنوعی جدید باشد.
- زمانی که اقدامات بهداشت دهان و دندان متداوم نباشد.
- زمانی که چسب‌ها برای مدت طولانی استفاده شده‌اند، به‌خصوص زمانی که مراجعه به دندانپزشک به‌ندرت انجام می‌شود و دفعات و حجم استفاده از چسب افزایش می‌یابد. این پیشرفت‌ها ممکن است نشان‌دهنده نیاز به تنظیم دندان مصنوعی یا دندان مصنوعی جدید باشد.
- زمانی که حساسیت شناخته شده‌ای به مواد تشکیل‌دهنده چسب وجود داشته باشد.
چسب‌های دندان مصنوعی چگونه اعمال می‌شوند؟
در اینجا نکاتی وجود دارد که باید هنگام استفاده از چسب‌های دندان مصنوعی در نظر بگیرید:
- کمتر از آنچه فکر می‌کنید نیاز دارید استفاده کنید و سپس به‌تدریج مقدار آن را افزایش دهید تا احساس راحتی کنید.
- چسب را به طور مساوی روی سطح حامل بافت پروتز توزیع کنید.
- در صورت لزوم استفاده کنید یا دوباره استفاده کنید تا تأثیر موردنظر ایجاد شود.
- همیشه چسب را روی یک دندان مصنوعی کاملاً تمیز بمالید.
- چسب‌های مناسب با دندان مصنوعی بهترین کارایی را دارند.
انواع چسب‌های دندان مصنوعی چیست؟
- چسب خمیری: چسب دندان مصنوعی را روی یک پروتز خشک یا ترجیحاً مرطوب بمالید. از قراردادن چسب نزدیک به لبه‌های دندان مصنوعی خودداری کنید. اگر چسب تراوش کرد، کمتر از محصول استفاده کنید.
– برای پروتزهای فک بالا، سه نوار کوتاه چسب یا یک سری نقطه کوچک در امتداد ناحیه برجستگی و یکی در مرکز قرار دهید.
– برای دندان مصنوعی فک پایین، سه نوار کوتاه چسب یا یک سری نقاط کوچک در مرکز ناحیه برجستگی قرار دهید.
2.چسب پودری: یک‌لایه نازک و یکنواخت را در سراسر سطح دارای بافت پروتز بپاشید. پودر اضافی را تکان دهید و دندان مصنوعی را در جای خود فشار دهید. پودرها ممکن است به خمیرها ترجیح داده شوند زیرا راحت‌تر از دندان مصنوعی و بافت پاک می‌شوند. علاوه بر این، آنها مثل نوع خمیری تمایلی به “شیم” (دورنگه داشتن دندان مصنوعی از بافت) ندارند.
آیا چسب‌های دندان مصنوعی ایمن هستند؟
چسب‌های دندانی تا زمانی که طبق دستورالعمل استفاده شوند بی‌خطر هستند. اگر دندان مصنوعی مناسب باشد و از چسب فقط برای ایجاد ثبات بیشتر استفاده شود، نباید عوارض بدی ایجاد شود. اگر از چسب‌ها بیش از حد برای پرکردن فضاهای خالی برای دندان مصنوعی نامناسب استفاده شود، می‌تواند برای بافت‌های نرم و سخت زیرین مضر باشد. گاهی اوقات، در این موارد، التهاب بافت نرم ایجاد می‌شود. علاوه بر این، به دلیل حرکت روی بافت نرم و استخوان زیرین، دندان مصنوعی نامناسب می‌تواند باعث ایجاد استخوان شود.
مراقبت از دندان مصنوعی:
مراقبت صحیح از پروتز هم برای سلامت دندان مصنوعی و هم برای دهان مهم است. در اینجا چند نکته وجود دارد:
- با پروتزهای مصنوعی بااحتیاط زیادی برخورد کنید. برای جلوگیری از افتادن آنها، هنگام دست زدن به آنها روی یک حوله تا شده یا یک ظرف پرازآب بایستید.
- دندان‌های مصنوعی را روزانه مسواک بزنید و بشویید، اما نه با خمیردندان. خمیردندان ساینده است و خراش‌های میکروسکوپی را در جایی ایجاد می‌کند که مواد غذایی و پلاک ایجاد می‌شود. مانند دندان‌های طبیعی، پروتزهای مصنوعی نیز باید روزانه مسواک زده شوند تا مواد غذایی و پلاک از بین بروند.
- مسواک زدن همچنین به جلوگیری از لکه‌های دائمی روی دندان مصنوعی کمک می‌کند. از یک برس با موهای نرم که برای تمیزکردن دندان مصنوعی طراحی شده است استفاده کنید. از استفاده از برس با موهای سفت خودداری کنید، زیرا می‌تواند به دندان مصنوعی آسیب برساند یا فرسوده شود. تمام سطوح پروتز را به‌آرامی مسواک بزنید و مراقب باشید که به پلاستیک آسیب نرسانید یا ضمائم خمیده نشود. در فاصله بین مسواک زدن، دندان‌های مصنوعی را بعد از هر وعده غذایی بشویید.
- با تمیزکننده مخصوص دندان را تمیز کنید. می‌توانید از صابون دست یا مایع ظرف‌شویی ملایم برای تمیزکردن دندان مصنوعی استفاده کنید. پاک‌کننده‌های خانگی و بسیاری از خمیردندان‌ها ممکن است برای دندان مصنوعی بیش از حد ساینده باشند. همچنین از سفیدکننده استفاده نکنید، زیرا ممکن است قسمت صورتی پروتز را سفید کند.
- یا می‌توانید یک پاک‌کننده اولتراسونیک را امتحان کنید. یک دستگاهی مثل وان حمام کوچک است که حاوی محلول تمیزکننده است. شما پروتز را در آن قرار می‌دهید و امواج یک حرکت موجی ایجاد می‌کند که رسوبات را از جای خود خارج می‌کند. یک پاک‌کننده اولتراسونیک جایگزین مسواک زدن کامل روزانه نمی‌شود.
- هنگام استفاده‌نکردن از پروتزها به‌درستی از آنها مراقبت کنید. دندان مصنوعی باید مرطوب نگه داشته شود تا خشک نشود یا شکل خود را از دست ندهد. وقتی آنها را استفاده نمی‌کنید، در محلول پاک‌کننده دندان مصنوعی یا در آب قرار دهید. اما اگر دندان مصنوعی دارای اتصالات فلزی باشد، ضمائم ممکن است در محلول کدر شوند. دندانپزشک شما می‌تواند بهترین روش‌ها را برای مراقبت از دندان مصنوعی شما توصیه کند. هرگز پروتزهای مصنوعی را در آب داغ قرار ندهید، زیرا ممکن است باعث تاب برداشتن آنها شود.
آیا می‌توانم پروتزهای مصنوعی را تنظیم یا تعمیر کنم؟
بعد از اینکه پروتزهای مصنوعی خود را دریافت کردید، ممکن است برای انجام تنظیمات به یک یا چند جلسه پیگیری نیاز داشته باشید. هرگز سعی نکنید خودتان پروتزهای مصنوعی را تنظیم یا تعمیر کنید. هرگز هیچ بخشی از قلاب یا اتصالات فلزی را خودتان خم نکنید این کار می‌تواند ساختار فلزی را ضعیف کند. کیت‌های ترمیم «خودت انجام بده» می‌تواند به طور دائم به دندان مصنوعی آسیب برساند و چسب‌های بدون نسخه ممکن است حاوی مواد شیمیایی مضر باشند.
پروتزهایی که زیاد مناسب نیستند، می‌توانند باعث تحریک و زخم در دهان و لثه شوند. اگر دندان مصنوعی شکسته شد، ترک خورد، یا یکی از دندان‌ها لق شد، حتماً با دندانپزشک خود تماس بگیرید. آنها اغلب می‌توانند تنظیم یا تعمیر را در همان روز انجام دهند. برای برخی از تعمیرات پیچیده، دندان مصنوعی شما ممکن است به یک آزمایشگاه ویژه فرستاده شود.
چه زمانی دندان مصنوعی نیاز به تعویض دارد؟
باگذشت زمان، به دلیل ساییدگی طبیعی و تغییرات طبیعی مرتبط با افزایش سن در صورت، استخوان‌های فک و لثه‌ها یا در صورت شل شدن پروتز، دندان‌های مصنوعی نیاز به روکش یا بازسازی خواهند داشت. دندانپزشک یا متخصص پروتز دندان برای بازسازی یا باز کردن پروتز، پایه را مجدداً نصب می‌کند یا پایه جدیدی می‌سازد و از دندان‌های موجود مجدداً استفاده می‌کند. به‌طورکلی، پروتزهای کامل باید به مدت 5 تا 7 سال قبل از نیاز به جایگزینی استفاده شوند.
هنگام استفاده از دندان مصنوعی چگونه باید از دهان و لثه‌ها مراقبت کرد؟
حتی با پروتزهای کامل، مهم است که هر روز صبح قبل از قراردادن دندان مصنوعی، لثه، زبان و کام خود را با یک برس نرم مسواک بزنید. این کار باعث ازبین‌رفتن پلاک و افزایش گردش خون در دهان می‌شود. به تمیزکردن دندان‌هایی که در زیر گیره‌های فلزی دندان مصنوعی قرار می‌گیرند توجه ویژه‌ای داشته باشید.
پلاکی که در زیر گیره‌ها گیر می‌کند، خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد. اگر از پروتز پارسیل استفاده می‌کنید، حتماً آن را قبل از مسواک زدن دندان‌های طبیعی خود بردارید. به طور منظم لثه‌های خود را تمیز، استراحت و ماساژ دهید. شستشوی روزانه دهان با آب‌نمک ولرم به تمیزکردن لثه کمک می‌کند. برای داشتن دهان سالم از یک رژیم غذایی مناسب استفاده کنید.
در صورت داشتن دندان مصنوعی چند وقت یکبار باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟
اگر دندان مصنوعی دارید، دندانپزشک یا متخصص پروتز دندان به شما توصیه می‌کند که چند وقت یکبار مراجعه کنید، اما معمولاً هر 6 ماه یکبار باید باشد. ویزیت منظم دندانپزشکی مهم است تا دندان مصنوعی و دهان شما برای اطمینان از مناسب بودن پروتز، بررسی علائم بیماری‌های دهان از جمله سرطان و تمیزکردن حرفه‌ای دندان‌ها مهم است.
