آبسه دندان چیست و چگونه درمان می‌شود؟ دلایل، علائم و راه درمان خانگی آبسه دهان

هشدار! اگر نمی‌توانید بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید، حتماً برای درمان آبسه دندان توسط پزشک عمومی معاینه شوید. پزشک نمی‌تواند آبسه را درمان کند، اما ممکن است داروهایی را برای تسکین درد و رفع عفونت تجویز کند. همچنین در صورت لزوم، سریعترین راه برای درمان، مراجعه به اورژانس دندانپزشکی است.

آبسه دندان نوعی عفونت است که در داخل دندان‌ها یا لثه‌ها تشکیل می‌شود. به طور معمول، آبسه ناشی از عفونت باکتری‌هایی است که غالباً در قسمت نرم دندان جمع می‌شوند. باکتری‌ها در پلاک، فراورده‌های جانبی غذایی و بزاق وجود دارند. این باکتری‌ها به دندان چسبیده و به آنها و لثه‌ها آسیب می‌رسانند.

اگر پلاک روی دندان با مسواک زدن و نخ دندان منظم و مناسب از بین نروند، ممکن است این باکتری‌ها در بافت نرم دندان‌ها یا لثه پخش شوند. این در نهایت ممکن است منجر به آبسه شود. آبسه دندان یا التهاب دندان به دلیل عفونت باکتریایی ایجاد می شود که به ریشه دندان رسیده است. عفونت در ریشه دندان رسوب یا چرک ایجاد می کند. عفونت در کنار لثه قرار دارد که منشاء آن می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

علائم اصلی آبسه شامل دندان درد است. این ممکن است یک درد خفیف و گاهی اوقات شدید باشد. این درد معمولاً به طور ناگهانی شروع شود که طی ساعت‌ها یا روزهای بعدی شدیدتر می‌شود. در برخی موارد، درد ممکن است به گوش، فک و گردن کشیده شود.

علائم و نشانه‌های آبسه دندان

آبسه دندان در بیشتر موارد باعث درد شدید و تجربه بسیار ناخوشایند می شود. به غیر از این علائم ، التهاب دندان می تواند موارد زیر را نشان دهد:

• درد در ناحیه آسیب دیده هنگام گاز گرفتن یا لمس کردن آن ناحیه (معمولا یک درد شدید یا بسیار تیز و برنده) این درد معمولاً ناگهانی است و می تواند با گاز گرفتن ناحیه آسیب دیده خود را نشان دهد.
• حساسیت دندان بیش از حد در دندان آسیب دیده هنگام نوشیدن یا خوردن غذا یا نوشیدنی های گرم یا سرد. حساسیت به غذای سرد، گرم و مایعات یکی از نشانه های عفونت دندان است.
• طعم نامطلوب یا احساس ناخوشایند در دهان
• تب (در صورتی که بافت عفونی بسیار پیشرفته باشد).
• مشکل در تغذیه و یا درد در صورت بازکردن و تکان دادن دهان به طور معمول
• مشکلات در بلع
• بی خوابی
• تورم یا التهاب قابل توجه در ناحیه دندان آسیب دیده (صورت یا گونه).
• التهاب لثه.
• ضعف عمومی
• هالیتوز یا بوی بد دهان.
• در صورت نکروز دندان ، ممکن است دندان رنگ تیره تری نسبت به حالت عادی داشته باشد.

انواع آبسه دندان

آبسه به سه دسته تقسیم می‌شود:

• آبسه لثه: این نوع از آبسه تنها در بافت لثه ایجاد شده و بر دندان یا رباط پریودنتال تاثیری ندارد.
• آبسه پریودنتال: این نوع آبسه در ساختارهای بافت استخوان دندان شروع می‌شود.
• آبسه پری اپیکال: این آبسه در قسمت خمیری و نرم دندان ایجاد می‌شود.

نوع آبسه، شدت و محل علائم را مشخص می‌کند.

درمان آبسه دندان

هر فرد که علائم مرتبط با آبسه دندان دارد، باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کند. آبسه‌های دندان به راحتی توسط دندانپزشک تشخیص داده می‌شوند. افرادی که مشکل بلع و تنفس دارند، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنند. اگر نمی‌توانید بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید، حتماً توسط پزشک عمومی معاینه شوید. پزشک نمی‌تواند آبسه را درمان کند، اما ممکن است داروهایی را تجویز کند و در مورد مراقبت از خود به شما توصیه هایی را بکند. همچنین در صورت لزوم، سریعترین راه برای درمان، مراجعه به اورژانس است.

درمان‌های آبسه عبارتند از:

• ایجاد شکاف در محل آبسه: درمان آبسه به ایجاد شکاف و تخلیه چرک حاوی باکتری نیاز دارد. برای این کار، پزشک از بیهوشی موضعی استفاده می‌کند.
• درمان آبسه پری اپیکال: در این نوع آبسه، از درمان کانال ریشه استفاده می‌شود. در این روش دندانپزشک از مته برای سوراخ کردن دندان مرده استفاده می‌کند. با سوراخ کردن دندان، چرک خارج شده و هر نوع بافت آسیب دیده در قسمت نرم دندان، از بین می‌رود. برای جلوگیری از ایجاد عفونت‌های بعدی، پر کردن ریشه امری لازم است.
• درمان آبسه پریودنتال: در این نوع آبسه، عفونت تخلیه شده و کیسه پریودنتال تمیز می‌شود. سپس سطوح ریشه دندان آسیب دیده در زیر خط لثه درمان می‌شود. این به بهبود دندان و جلوگیری از بروز عفونت‌های بیشتر کمک می‌کند.
• جراحی: افراد مبتلا به آبسه پری اپیکال و افرادی که در آنها عفونت به طور مجدد عود می‌کند، به جدا کردن بافت و عمل جراحی نیاز دارند. این عمل توسط جراح دندان انجام می‌شود.

افراد مبتلا به آبسه پریودنتال و افرادی که در آنها عفونت به طور مجدد می‌کند، مجبور به تغییر بافت لثه و برداشتن کیسه پریودنتال هستند. این روش توسط یک جراح دهان انجام می‌شود. اگر آبسه به طور مجدد پس از جراحی برگردد، ممکن است دندان خارج شود.

خوردن چه چیزی برای آبسه دندان خوب است

• مواد غذایی ضد التهاب: مواد غذاییی مانند زنجبیل، سیر، پیاز، سبزیجات تازه، ماهی، میوه‌هایی مانند توت فرنگی، توت سیاه، آناناس و موز
• مواد غذایی غنی از ویتامین C: مواد غذاییی مانند پرتقال، گوجه فرنگی، توت فرنگی، توت سیاه، برگ‌های سبز تازه، فلفل دلمه‌ای و برگ‌های گیاهان آروماتیک مانند نعناع
• مواد غذایی غنی از فیبر: مواد غذاییی مانند سبزیجات تازه، میوه‌های تازه، غلات کامل و برنج قهوه‌ای
• مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان: مواد غذاییی مانند سبزیجات تازه، میوه‌های تازه، گردو، بادام، برگ‌های سبز تازه و ماهی
• مواد غذایی غنی از کلسیم: مواد غذاییی مانند شیر و محصولات لبنی، بادام، برگ‌های سبز تازه، سبزیجات تازه و ماهی
• مواد غذایی غنی از ویتامین K: مواد غذاییی مانند سبزیجات تازه، برگ‌های سبز تازه و ماهی
• مواد غذایی غنی از آهن: مواد غذاییی مانند گوشت، مرغ، ماهی، سبزیجات تازه، برگ‌های سبز تازه و غلات کامل
• مواد غذایی غنی از روی: مواد غذاییی مانند ماهی، گوشت، تخم مرغ، سبزیجات تازه و برگ‌های سبز تازه
• مواد غذایی غنی از ویتامین D: مواد غذاییی مانند ماهی، تخم مرغ، شیر و محصولات لبنی

همچنین، مصرف مواد غذایی شیرین و غذاهای چسبنده مانند شکلات، آدامس و نان سفید باید به حداقل ممکن محدود شود.

راه درمان خانگی آبسه دندان چیست؟

آبسه دندان یک مشکل بسیار جدی در لسامت شکما تلقی می‌شود و به هیچ وجه نباید به خود درمانی روی بیاورید: بلکه باید به سرعت خود را به دندانپزشکی رسانده و توسط متخصص معاینه شوید. البته در صورت آبسه دندان بیشتر دندانپزشکان ترجیح می‌دهند شما را با تجویز داروی مسکن و آنتی بیوتیک به خانه بفرستند. هرچند که پس از فروگش عفونت باید به سرعت ریشه عفونت شناسایی و جلوی گسترش آن گرفته شود.

برای درمان آبسه دندان در منزل، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

• استفاده از آب گرم و شور: آب گرم و شور به عنوان یک ضد التهاب طبیعی شناخته می‌شود. برای استفاده از این روش، یک قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید و با این محلول دهان خود را شستشو دهید.
• استفاده از یخ: استفاده از یخ به عنوان یک ضد التهاب طبیعی می‌تواند به کاهش آبسه کمک کند. برای استفاده از این روش، یک قطعه یخ را در یک دستمال قرار داده و روی منطقه آبسه قرار دهید.
• استفاده از دهانشویه آنتی‌بیوتیک: دهانشویه‌های آنتی‌بیوتیک می‌توانند به کاهش عفونت و آبسه کمک کنند. برای استفاده از این روش، دهانشویه آنتی‌بیوتیک را طبق دستورالعمل پزشک خود استفاده کنید.
• استفاده از داروهای ضد التهاب: داروهای ضد التهاب می‌توانند به کاهش آبسه کمک کنند. برای استفاده از این روش، داروهای ضد التهاب را طبق دستورالعمل پزشک خود مصرف کنید.
• استفاده از داروهای ضد درد: داروهای ضد درد می‌توانند به کاهش درد و آبسه کمک کنند. برای استفاده از این روش، داروهای ضد درد را طبق دستورالعمل پزشک خود مصرف کنید.
• مراجعه به پزشک: در صورتی که آبسه دندان شما شدید است و به روش‌های خانگی پاسخ نمی‌دهد، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید.

مدیریت درد

در حالی که فرد منتظر درمان و معالجه است، مسکن‌های ضد درد ممکن است به کاهش درد کمک کنند. اما لازم است که اطلاعات مربوط به مسکن‌ها را به خوبی مطالعه کنید. مسکن‌ها تنها برای کاهش درد موثر هستند و نمی‌توانند جایگزین مراجعه به دندانپزشک شوند.

آسپرین، ایبوپروفن یا تیلنول، مسکن‌های موثر برای کاهش درد هستند. با این حال، این داروها برای برخی از افراد با شرایط خاص مناسب نیستند. این شامل موارد زیر است:

• ایبوپروفن و آسم: اگر مبتلا به آسم هستید، از مصرف ایبوپروفن خودداری کنید.
• ایبوپروفن و زخم معده: در صورت ابتلا به زخم معده، از مصرف ایبوپروفن خودداری کنید.
• آسپرین و کودکان: به کودکان زیر ۱۶ سال آسپرین ندهید.
• آسپرین، بارداری و شیردهی: در صورت بارداری یا شیردهی، از مصرف آسپرین خودداری کنید.

آنتی بیوتیک‌ها

برای جلوگیری از عفونت دندان، ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز شده تا همراه با مسکن‌ها مصرف شوند. نمونه‌هایی از آنتی بیوتیک‌ها شامل آموکسی سیلین یا مترونیدازول است. به خاطر داشته باشید که به هیچ وجه آنتی‌بیوتیک‌ها راهی برای جایگزینی مراجعه به دندانپزشک یا به تعویق انداختن درمان نمی‌باشند.

چرا دندان آبسه می کند؟ علل ایجاد آبسه دندان

آبسه دندان در بیشتر موارد یک عارضه از عفونت دندان است. در برخی موارد، باکتری‌هایی که در پلاک وجود دارند، آلوده شده و راه خود را به دندان باز می‌کنند.

آبسه پری اپیکال

باکتری‌هایی که در لایه بیرونی و سخت دندان شکل گرفته‌اند، از طریق سوراخ‌های ریز و درشت ناشی از پوسیدگی دندان، به آن وارد می‌شوند.

پوسیدگی سرانجام لایه نرم‌تر بافت زیر مینای دندان را که به آن عاج گفته می‌شود، تجزیه می‌کند. اگر پوسیدگی ادامه یابد، سرانجام سوراخ به درون خمیر نرم دندان نفوذ کرده و آن را آلوده می‌کند. این به پالپیت معروف است. با پیشرفت پالپیت، باکتری‌ها به سمت استخوانی که دندان را احاطه کرده و از آن حمایت می‌کند، حرکت کرده و آبسه پری اپیکال ایجاد می‌شود.

آبسه پریودنتال

زمانی که باکتری‌های موجود در پلاک، لثه‌ها را آلوده می‌کنند، بیمار دچار پریودنتیت می‌شود. در این شرایط، لثه‌ها ملتهب می‌شوند و این می‌تواند بافت اطراف ریشه دندان را از پایه دندان جدا کند. زمانی که رباط پریودنتال از ریشه جدا شود، یک کیسه پریودنتال تشکیل می‌شود. این کیسه به راحتی آلوده شده و تمیز کردن آن بسیار سخت است. با رشد باکتری‌ها در کیسه پریودنتال، آبسه پریودنتال تشکیل می‌شود.

همچنین، در نتیجه‌ی جراحی دندان که به طور تصادفی در کیسه‌های پریودنتال انجام می‌شود، بیماران ممکن است آبسه پریودنتال را گسترش دهند. همچنین استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در پریودنتیت درمان نشده، می‌تواند منجر به آبسه پریودنتال شود. گاهی اوقات آسیب به لثه می‌تواند به آبسه‌های پریودنتال منجر شود. حتی اگر پریودنتیت وجود نداشته باشد.

اقدامات احتیاطی در خانه، برای آبسه دندان

برای تسکین درد آبسه اقداماتی وجود دارد که می‌توانید در خانه انجام دهید:

• از خوردن مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که خیلی گرم یا خیلی سرد هستند، خودداری کنید.
• برای جویدن مواد غذایی از قسمتی از دندان‌ها استفاده کنید که نزدیک به آبسه نیستند.
• اطراف ناحیه آسیب دیده را نخ دندان نزنید.
• از مسواک نرم برای مسواک زدن دندان استفاده کنید.

داروهای خانگی می‌توانند به راحتی به کنترل و مدیریت آبسه و درد آن کمک کنند. اما  برای درمان و جلوگیری از ایجاد هرگونه عوارض ناشی از آبسه، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.

عوارض ناشی از آبسه دندان

در اکثر موارد، عوارض تنها در صورت عدم درمان آبسه مشاهده می‌شود. اگرچه عوارض حتی بعد از درمان ممکن است رخ دهند، اما این بسیار نادر است. عوارض احتمالی آبسه دندان شامل موارد زیر است:

کیست دندان: در صورت عدم درمان آبسه، ممکن است حفره‌ای پر از مایع در انتهای ریشه دندان ایجاد شود. به این حفره‌ی پر از مایع، کیست دندان گفته می‌شود. در این شرایط خطر آلوده شدن کیست بسیار قابل توجه است و اگر این اتفاق رخ دهد، بیمار به آنتی‌بیوتیک و احتمالاً عمل جراحی نیاز دارد.

پوکی استخوان: باکتری‌های موجود در آبسه وارد جریان خون شده و استخوان را آلوده می‌کنند. در این شرایط، بیمار ممکن است تب بالا، درد شدید در استخوان آسیب دیده و احتمالاً حالت تهوع را تجربه کند. به طور معمول، استخوان آسیب دیده در نزدیکی محل آبسه خواهد بود. با این حال، باکتری ممکن است در جریان خون پخش شده و به هر استخوانی در بدن آسیب برساند. در این شرایط، درمان شامل آنتی بیوتیک خوراکی یا داخل وریدی است.

ترومبوز سینوس کاورنوس: گسترش باکتری‌ها باعث می‌شود که لخته خون در سینوس کاورنوس ایجاد شود. سینوس کاورنوس رگ بزرگی در پایه مغز است. ترومبوز سینوس کاورنوس با آنتی بیوتیک‌ها و گاهی اوقات عمل جراحی درمان می‌شود. در برخی موارد، این وضعیت می‌تواند کشنده باشد. ترومپوز سینوس کاورنوس یک عارضه بسیار نادر است.

آنژین لودویگ: این شامل عفونت کف دهان است که با گسترش باکتری‌های آبسه دندان ایجاد می‌شود. در این شرایط، ورم و درد شدید در زیر زبان و گردن وجود دارد. در موارد شدیدتر، ممکن است تنفس بیمار دشوار شود. آنژین لودویگ یک وضعیت بالقوه کشنده است. بیماران مبتلا به آنژین لودویگ با آنتی بیوتیک درمان می‌شوند. در صورت بروز مشکلات تنفسی در افرادی که مبتلا به آنژین لودویگ شدید هستند، ممکن است به روش‌های باز کردن راه هوایی نیاز داشته باشند.

سینوزیت ماگزیلاری: در این شرایط، باکتری‌ها در فضاهای کوچک در پشت گونه‌ها پخش می‌شوند. این یک وضعیت جدی نیست اما می‌تواند دردناک باشد. در این شرایط، بیمار ممکن است دچار تب شود. گاهی اوقات شرایط به خودی خود برطرف می‌شود. اما بسته به شدت آن، دندانپزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.

جمع بندی

آبسه دندان یک عارضه دردناک است که به دلیل التهاب عفونت دندان یا لثه ایجاد می‌شود. درمان آبسه دندان بسته به شدت و محل عفونت متفاوت است،

علائم آبسه دندان شامل درد شدید، تورم، حساسیت به دمای بالا و پایین، و درد در هنگام جویدن می‌باشد. برای درمان آبسه دندان، باید به دندانپزشک مراجعه کرد و روش درمان مناسب را با او مشاوره کرد. همچنین، رعایت بهداشت دهان و دندان همیشه بهترین راه برای جلوگیری از بروز هر گونه بیماری چه داخل حفره دهان و چه در سایر بخشهای دیگر بدن است.

مراحل درمان برای از بین بردن عفونت دندان عبارتند از:

1. درمان فوری: در صورتی که عفونت شدید باشد و باعث درد شدید شود، دندانپزشک ممکن است داروهای ضد درد یا آنتی‌بیوتیک تجویز کند تا عفونت را کنترل کند و درد را کاهش دهد.
2. درمان اصلی: بسته به محل و شدت عفونت، روش‌های مختلفی برای درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش‌ها می‌توانند شامل عصب‌کشی (روت کانال)، جراحی دندان، یا حتی کشیدن دندان باشد.
3. پیگیری: پس از درمان اصلی، باید به دندانپزشک برای بازبینی برگردید تا اطمینان حاصل کنید که عفونت کاملاً برطرف شده است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به درمان‌های ادامه‌دار یا تغییرات در روش‌های بهداشت دهان و دندان باشد.
4. پیشگیری: برای جلوگیری از بروز مجدد عفونت، مهم است که به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت دهید. این شامل مسواک زدن دو بار در روز، استفاده از نخ دندان، و بازدید‌های منظم از دندانپزشک است.